معرفی ساز باغلاما

از موسیقی محلی تا موسیقی بین المللی

باغلاما در اصل جزء دسته‌ای از سازها متشکل از انواع مختلف تنبور می‌باشد. اصالت این ساز به ترکیه بازمی‌گردد؛ و یکی از سازهای اصلی در موسیقی پاپ و محلی ترکیه به حساب می‌آید.

 

البته امروزه علاوه بر ترکیه در عربستان و برخی کشورهای غربی دیگر نیز رواج یافته است. در این مقاله به معرفی و بررسی این ساز می‌پردازیم. در این مقاله که به کمک تیم فنی سازکالا نوشته شده است، سعی کرده ایم که بهترین اطلاعات در مورد باغلاما را در اختیارتان بگذاریم.

    

پرده بندی باغلاما دسته کوتاه و دسته بلند

 

ساز باغلاما سازیست زهی که با مضراب پلاستیکی یا سرانگشتان دست نواخته می‌شود. این ساز مانند سایر سازها در طول تاریخ دچار تغییراتی شده تا به شکل امروزی درآمده است.

 

بدنه این ساز به شکل نیمه گلابی می باشد. بر روی دسته نیز پرده ها بسته ‌می‌شوند و سیم ها نیز در امتداد دسته از انتهای کاسه تا سردسته ساز کشیده می شود.

 

سیم ها در انتها به سیم گیر متصل شده و در انتهای ساز به دور گوشی ها پیچیده می‌شوند. دو نوع باغلامای دسته کوتاه و دسته بلند وجود دارد؛ که نوع دسته بلند آن دیوان نیز نامیده می شود.

 

 

معرفی اجزای باغلاما

 

کاسه طنینی

 

بدنه یا کاسه ساز باغلاما مانند سازهای مشابه در دو نوع ترکه ای و یک تکه ساخته می شود. برای ساخت کاسه این ساز از چوب درخت های توت، افرا، ماهون، و شاه بلوط استفاده می شود.

 

صفحه ساز

صفحه رویی ساز می باشد که بر روی دهانه کاسه قرار می گیرد. این بخش از ساز باغلاما معمولا از چوب درخت هایی چون  کاج، صنوبر، افرا و ... ساخته می شود. صفحه ساز و جنس وکیفیت آن تاثیر بسیاری بر صدا و طنین ساز دارد.

 

دسته و پرده ها

 

این ساز دسته‌ای تقریبا بلند دارد که به کاسه متصل است و روی آن دستان بسته می‌شود. چوب انتخابی برای دسته ساز باید از چوب‌های سخت و محکم مانند بلوط، گردوف ماهون و ... باشد. پرده ها نیزعموماً از نخ پلاستیکی تهیه می­شوند. تعداد پرده ها در باغلامای دسته کوتاه ۱۹ و در باغلامای دسته بلند ۲۴ عدد است.

 

گوشی ها

 

به تعداد سیم ها یعنی 7 عدد گوشی روی دسته این ساز قرار می گیرد. و سیم ها به دور گوشی ها پیچیده می شوند و توسط آن ها کوک می شوند.

 

خرک – شیطانک – سیم گیر

 

 این سه بخش وظیفه نگه داری سیم ها را برعهده دارند. خرک در بخش میانی صفحه قرار گرفته و سیم ها بر روی شیار های روی خرک قرار می‌گیرند. شیطانک نیز در انتهای دسته قبل از سر پنچه قرار گرفته است و همان کاربرد خرک را دارد. سیم گیر نیز در انتهای صفحه بر روی لبه کاسه قرار دارد تا سیم ها در بین شیارهای آن گیر کنند و ثابت بمانند.

·         سیم ‌ها:  امرو

زه اغلب از سیم های فولادی که صدای بهتری میدهند استفاده میشوند. باغلاما دارای ۷ عدد سیم است. این سیم ها به سه گروه سه سیم ، دو سیم و دو سیم تقسیم می شوند.

 

راهنمای خرید و معرفی انواع رایج باغلاما

 

اگر به نواختن باغلاما علاقه مند هستید اولین کاری که باید انجام دهید این است که یک ساز مناسب تهیه کنید. برای این کار بهتر است از مشورت یک فرد متخصص در این زمینه استفاده کنید تا خریدی مطمئن و درست داشته باشید.

 

داشتن کیفیت لازم در صدا و نوع ساخت یک ساز باعث می‌شود تا از نواختن با آن لذت ببرید و انگیزه بیشتری بدست بیاورید.

البته لازم به ذکر است اگر فردی مبتدی هستید و برای شروع می‌خواهید سازی تهیه کنید نیاز به یک ساز حرفه ای ندارید و یک ساز با کیفیت ساخت معمولی برای شما کافیست.

 

بنابراین توصیه ما برای خرید باغلاما به شما این است که بهترین گزینه برای خرید ساز را بر اساس سطح مهارت خود انتخاب کنید. بر این اساس اغلب سازها به سه دسته تقسیم می‌شوند:

مبتدی ( مشقی )

نیمه حرفه ای

 حرفه ای

هرکدام از این سازها بر اساس نیازهای نوازندگان آن دوره طراحی شده اند.

 

آشنایی با انواع باغلاما

 

سه نوع کلی باغلاما وجود دارد که می‌توانید متناسب با علاقه خود نوع ساز موردنظر خود را انتخاب کنید. این سه مدل با هم تفاوت‌هایی دارند.

 

به طور مثال باغلامای دسته بلند( دیوان )، دارای تعداد پرده‌های بیشتر و دسته بلند تری نسبت به باغلامای دسته کوتاه است. این تفاوت باعث بوجود آمدن تغییراتی نیز درنوع نواختن این دو ساز شده است.

 

برای نواختن یک ملودی در دیوان، به دلیل داشتن تعداد پرده بیشتر مانور نوازنده بیشتر بر روی سیم اول و در امتداد طول دسته است.

 

اما ممکن است همان ملودی در باغلامای دسته کوتاه بر روی سیم‌های دیگر نیز اجرا شود و مانور بر روی هر سه سیم یا اصطلاحا بر روی عرض دسته باشد.

 

باغلامای الکتریک نیز یکی از انواع بسیار محبوب این ساز است. همان‌طور که از نام آن پیداست این ساز قابلیت‌های جدید پیدا کرده و از حالت آکوستیک خارج شده است.

 

بنابراین می‌توانید باغلامای الکتریک را به سیستم‌های صوتی مانند امپلی فایر یا حتی افکت متصل کنید و صدها صدای جدید از این ساز دریافت کنید.

 

باغلاما الکتریک 

 باغلاما دسته کوتاه         

  باغلاما دسته بلند ( دیوان )

 

اسامی برخی از اساتید ساز باغلاما

 

اورهان گنجه بای ، احمد کوچ ، مراد کایا ، چتین آکدنیز ، اردال ارزینجان ، دسکو هرکی ، نشئت ارتاش ، حسرت گؤل‌تکین ، ارول پارلاک ، عارف ساغ ، کارل ساندرز ، ارکان اوغور ، عثمان آکیول تعدادی از نوازندگان چیره‌ دست ساز باغلاما هستند.